Twierdza na wyspie Orieszek (na której stoi dzisiejsza twierdza Szlisselburg) została założona w 1323 r. przez wnuka Aleksandra Newskiego, księcia Jurija Daniłowicza. Następnie, po 30 latach powolnej wojny między Rusią Nowogrodzką a Szwedami, zawarto pierwszy międzynarodowy traktat w historii Rosji, ustalający granice pomiędzy państwami. Nowogrodzianie zastrzegli sobie prawo do posiadania wschodniej części przesmyku — granica biegła od Zatoki Fińskiej na północ do jeziora Saimaa (w dzisiejszej Finlandii), a następnie na północny zachód do Zatoki Botnickiej.

W ten sposób nowogrodzcy kupcy mieli dostęp do Morza Bałtyckiego, a więc do handlu morskiego. Aby utrudnić Szwedom złamanie ich "odwiecznych" zobowiązań, Jurij Daniłowicz zbudował twierdzę na wyspie Orieszek w południowej części jeziora Ładoga u ujścia Newy. Pieniądze na jej budowę zostały uzyskane dzięki oszustwu.

Bezpośredni potomkowie wielkiego księcia Aleksandra, zwanego Newskim, byli wysoko honorowani w Złotej Ordzie. Jurij Daniłowicz dostąpił nawet zaszczytu zostania "Czyngisydem" (poślubiając Konczakę, siostrę chana Ozbega, bezpośredniego potomka czwartego syna Czyngis-chana, Tołuja). W 1318 r. książę otrzymuje od Ozbega zadanie panowania w Rosji — i tytuł księcia Włodzimierza. Trzy lata później książę twerski Dmitrij Michajłowicz przekazał na ręce wielkiego księcia Jurija Daniłowicza daninę finansową dla Złotej Ordy.

Zamiast przekazać jednak daninę Ordzie, książę Jurij przekazuje jednak pieniądze nowogrodzkim kupcom. Książę twerski dowiaduje się o tym i informuje chana Ozbega. Ten wzywa do siebie zięcia, ale Jurij usprawiedliwia się, mówiąc, że istnieje zagrożenie inwazji z zachodu i sam wyjeżdża do Nowogrodu, by rozprawić się ze Szwedami.

Po załatwieniu sprawy i zastawieniu twierdzy nad Newą na odsetki otrzymane z "daniny twerskiej" Jurij jedzie do Hordy jesienią 1325 r. Po otrzymaniu pełnej daniny (Jurij skromnie przemilczał fakt, że podwoił kapitał w ciągu dwóch lat), Ozbeg wybaczył zięciowi, ale zaledwie miesiąc później Jurij zostanie zabity przez Dmitrija Twerskiego, który sam zapłaci życiem za to morderstwo.

Podczas gdy w Złotej Ordzie trwały spory między książętami i chanami, na wyspie Orieszek u ujścia Newy budowa trwała w najlepsze. Wokół twierdzy zorganizowano magazyny i miejsca postojowe dla nowogrodzkich statków, które zaczęły transportować swoje towary wzdłuż Newy do Europy.

W 1612 r. Szwedzi zdobyli twierdzę i położyli kres bezpośredniemu handlowi między Nowogrodzianami a Europą. Teraz szwedzcy kupcy kupowali rosyjskie surowce w Nowogrodzie (w tamtych czasach było to drewno okrętowe, konopie, len, wosk, miód, futra), a następnie sprzedawali je Niemcom, Holendrom, Anglikom i Francuzom z 1000-proc. przebiciem.

Zdając sobie sprawę, że twierdza Orieszek odgrywa kluczową rolę w całej tej sytuacji — blokuje rosyjski dostęp do Morza Bałtyckiego — Szwedzi po jej zdobyciu natychmiast zaczęli budować kamienną cytadelę w miejscu małej baszty, nazywając ją Noteborg (Orzechowa Twierdza). Z wielkim trudem, ale jednak zdołały ją "rozgryźć" wojska Piotra I w 1702 r. Było to pierwsze rosyjskie zwycięstwo w wojnie północnej, które zepchnęło Szwedów kilkaset kilometrów na zachód i pozwoliło na budowę Petersburga, który wyciął wreszcie Rosji upragnione okno na Europę.

(...)

onet.pl