BiznesAlert.pl: Jak zmiany demograficzne wpływają na klimat?

Lidia Wojtal: Szeroka dyskusja o tym, jak rozwój człowieka będzie wpływał na klimat zaczęła się już prawie 50 lat temu, od raportu Klubu Rzymskiego z 1972 roku o granicach wzrostu. Zakładał on, że niekontrolowany wzrost populacji doprowadzi do większej konsumpcji i ostatecznie wyczerpania się zasobów: żywności, surowców, w tym energetycznych itd.. Kolejne 20 lat zajęło uznanie na poziomie międzynarodowym, że działalność człowieka i zwiększenie emisji gazów cieplarnianych wynikających w głównej mierze ze spalania paliw kopalnych zagraża, w dłuższej perspektywie czasowej, szeroko rozumianemu bezpieczeństwu ludzkości. Tymi badaniami zajął się specjalnie do tego powołany Międzyrządowy Panel ds. Zmian Klimatu (IPCC).

To, co obecnie podnoszone jest w dyskusjach naukowych, to to, że przy obecnych trendach rozwojowych dalszy wzrost populacji ludzkiej będzie skutkował zwiększoną konsumpcją zasobów i zwiększoną emisją. Obecnie wiemy już, że to zwiększenie emisji doprowadzi do katastrofy klimatycznej, a wraz z nią humanitarnej i gospodarczej. Należy więc sobie odpowiedzieć na pytanie o to, jak i czy w ogóle wykorzystywać te zasoby, zwłaszcza paliwa kopalne. To temat dyskusji nie tylko w odniesieniu nie tylko do polityki klimatycznej, ale szerzej, polityki zrównoważonego rozwoju, której klimat jest integralną częścią. Taki przyjęty przez wszystkie państwa globalny plan dla zrównoważonego rozwoju sięga 2030 roku i zawiera się w 17 celach (SDGs). Jest tam klimat, ale i m.in. eliminacja ubóstwa, zdrowie, równość płci, walka z głodem i niedoborem wody, dostęp do czystej energii, godnego zatrudnienia, edukacji i opieki zdrowotnej. Te wszystkie elementy należy ze sobą zbilansować globalnie w taki sposób, by można było mówić o rozwoju, a nie zwoju ludzkości. Porozumienie paryskie wyraźnie mówi o osiąganiu neutralności klimatycznej zgodnie z zasadą sprawiedliwości i w kontekście zrównoważonego rozwoju i wysiłków mających na celu likwidację ubóstwa. Te zależności pomiędzy wzrostem populacji i klimatem więc istnieją, choć nie są łopatologiczne, a już na pewno nie chodzi o to, by wyludniać Ziemię w celu ochrony klimatu.

W Polsce pojawiają się głosy o tym, że powinniśmy zużywać jak najwięcej? Czy takie podejście może zwyciężyć?

W skrócie: nie może. Polska w 1992 roku, kiedy to przyjmowana była Konwencja klimatyczna była na granicy dwóch grup, czyli państw rozwiniętych jak Europa Zachodnia i rozwijających się. Mieliśmy status gospodarki w okresie transformacji. Dzięki temu uzyskaliśmy wiele znacznych korzyści, jak inny rok bazowy w Protokole z Kioto przyjętym w 1997 roku, co przełożyło się na znaczne środki ze sprzedaży jednostek redukcyjnych, które Polska zainwestowała w zielone projekty. Na poziomie UE uzyskaliśmy np. derogacje w EU ETS, czy dostęp do Funduszu Modernizacji. To, że nie jesteśmy jeszcze traktowani jako kraj w pełni rozwinięty widać także w środkach strukturalnych Unii Europejskiej, a w szczególności w polityce spójności, a ostatnio także w Funduszu Odbudowy. Tych ustępstw czy zwiększonych środków nie dostajemy tylko dlatego, że mamy ciekawe pomysły, ale dlatego, że – jak sami podkreślamy – nadal, jako państwo biedniejsze, potrzebujemy wsparcia.

To jest jednak europocentryczny punkt widzenia. Warto spojrzeć na poziom rozwoju wielu państw trzeciego świata, które mają o wiele więcej do nadrobienia. Oczywiście Chiny obecnie przodują w emisjach i nadal je zwiększają, ale zaczęły to robić dopiero po 2000 roku, czyli długo po tym jak zmiany klimatu zostały zdiagnozowane jako zagrożenie dla ludzkości. Za stworzenie tego zagrożenia odpowiadają prawnomiędzynarodowo państwa rozwinięte, w tym, zgodnie z Konwencją klimatyczną, także Polska. Z kolei poziom emisji na głowę w Indiach, trzeciego co do wielkości emitenta, jest kilkukrotnie mniejszy niż w UE, nawet w Polsce. O tym, że poziom życia większości obywateli tego kraju jest bardzo niski nie pamiętamy oczekując od nich większych ambicji. Z jednej strony więc trudno odmówić im prawa do poprawy swojego bytu, a z drugiej, przy obecnych wzorcach konsumpcyjnych, poniesienie poziomu życia każdego obywatela do poziomu zbliżonego UE skutkowałoby gwałtownym wzrostem emisji gazów cieplarnianych. Dylemat jest ogromny. Niech więc nie dziwi nas to, że także polskie emisje związane z energochłonnym rozwojem muszą być ograniczane przez mechanizmy międzynarodowej i unijnej polityki klimatycznej. Przez ostatnie 30 lat przeszliśmy długą i wyboistą drogę rozwoju gospodarczego, ale dzięki temu obecnie jesteśmy w dobrej sytuacji, by zastanowić się teraz nad tym jak rozwijać się dalej w sposób przemyślany i zrównoważony środowiskowo.

biznesalert.pl

Weźmy starą komiksową wersję historii Ameryki, która uspołeczniała Amerykanów w latach sześćdziesiątych XX wieku. Wyglądało to mniej więcej tak: Grupa białych mężczyzn przybywa do Plymouth Rock, a zachwyceni Indianie częstują ich kolacją z okazji Święta Dziękczynienia. Realizując Boskie Przeznaczenie, cywilizują dzikich ludzi, odrzucają władzę starego króla Jerzego i przynoszą wszystkim porządek, wolność i polityczną reprezentację. George Washington przekracza rzekę Delaware i ścina drzewo wiśniowe, dzięki czemu zostaje uwieczniony na banknocie jednodolarowym i staje się symbolem porządku i potęgi wolnego rynku. Davy Crockett, Daniel Boone i John Wayne podbijają Zachód i giną heroicznie pod Alamo. John Wayne zmartwychwstaje i pokonuje Indian, a także Japończyków, którzy podstępnie atakują Pearl Harbor, jak również przeprowadza lądowanie w Normandii. W rezultacie Amerykanie otrzymują bezpieczeństwo, koszykówkę, elektryczność i wolność na przedmieściach. Amerykański biznes kwitnie dopóty, dopóki Ameryka stawia opór komunizmowi. Z wyjątkiem kilku szczegółów ta krótka historia, którą można by przedstawić w formie komiksu, podsumowuje dzieje amerykańskich pokoleń. Książki historyczne opowiadają tylko o wyzysku, podbojach i osiągnięciach białych mężczyzn, takich jak Thomas Edison. Opowieści te są czasami okraszone gościnnymi występami ikony legend amerykańskiej rewolucji, Betsy Ross.

Około roku 1970 pojawił się nowy komiks historyczny. Oto, czego teraz zaczęto nauczać uczniów amerykańskich szkół: Etnocentryczni, biali, anglosascy mężczyźni protestanckiego wyznania przybyli do Nowego Świata, przynosząc niewolnictwo, choroby, śmierć i emigrację rdzennym mieszkańcom, którzy nie mogli się pochwalić tak dużym dorobkiem kulturalnym. Świadomi ekologicznie tubylcy nie pasowali do linearnej koncepcji postępu wyznawanej przez białego człowieka. Później wybuchła wojna secesyjna, dzięki której czarni niewolnicy odzyskali wolność, choć później cierpieli z powodu rasizmu, dopóki dr Martin Luther King Junior nie rozpoczął ruchu na rzecz praw obywatelskich. Mimo tej ogromnej opresji czarni mężczyźni i kobiety wynaleźli sygnalizację świetlną i odkryli osocze krwi oraz jazz. Rzeźbiarz George Washington ujarzmił potęgę orzeszka ziemnego, a Beethoven był czarny, podobnie jak faraonowie. Murzyni zbudowali piramidy, nie jako niewolnicy, lecz jako architekci i okupanci. Gdzieś między wojną secesyjną a ruchem na rzecz praw obywatelskich miała miejsce II wojna światowa, w której walczono z Holokaustem. Wygrali ją Amerykanie dzięki dokonaniom Czarnej Eskadry, a także staraniom kobiet, które porzuciły role gospodyń domowych, żeby pracować w fabrykach produkujących broń, gdzie często były wykorzystywane seksualne i dyskryminowane ze względu na rasę lub płeć. Wkład kobiet i rdzennych Amerykanów był systematycznie ignorowany przez białych Anglosasów wyznania protestanckiego, ale w końcu nastały czasy rządów różnorodności kulturowej. Zostanie ona na zawsze zinstytucjonalizowana w służbach społecznych i edukacyjnych, a także na niezliczonych miejskich bulwarach i w liceach, których patronami są dr King i Rosa Parks, znana z tego, że któregoś razu była zbyt zmęczona, żeby pójść na tył autobusu. Ten amalgamat to mieszanka historii ruchu kobiet i ruchu na rzecz studiów afroamerykańskich. W niektórych kręgach akademickich jakiekolwiek, nawet najsubtelniejsze kwestionowanie tych stwierdzeń było traktowane jako herezja. Delikatne aluzje do zróżnicowania kulturowego wystarczały, żeby cała rzesza administratorów miała ręce pełne roboty. Oni sami, oczywiście, nie byli w żaden sposób zróżnicowani (nawet teoretycznie), ale to nie przeszkadzało im pobierać wysokich pensji za powtarzanie utartych komunałów. Obecnie zarówno w Partii Demokratycznej, jak i w Partii Republikańskiej można znaleźć kilku ekstremistów, którzy z uporem forsują te dwie wersje historii.

Brian Anse Patrick — 10 przykazań propagandy