Region Autonomiczny Sinciang-Ujgur (znany również jako Turkiestan Wschodni) od dawna jest jedną z głównych linii podziału współczesnych Chin. Jego rozległe i zasobne terytorium znajduje się na strategicznym północno-zachodnim zakątku imperium chińskiego i łączy je ze światem wzdłuż starożytnego Jedwabnego Szlaku. Umożliwia to dostęp do strategicznych zasobów Azji Środkowej i Syberii. Dla coraz ambitniejszej Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL), pod kierownictwem sekretarza generalnego, Xi Jinpinga, Sinciang jest kluczowym regionem (hexinqu) w jednym z jej najważniejszych programów polityki zagranicznej – Inicjatywie Pasa i Szlaku (ang. Belt and Road Initiative – BRI), zapoczątkowanej w 2013 r.
Dalszy wzrost międzynarodowych wpływów ChRL poprzez Sinciang jest jednak utrudniony ze względu na przedłużający się etnopolityczny konflikt interesów między władzą centralną i większością etniczną Han z jednej strony, a z drugiej przez autochtoniczną populacją kilku narodowości muzułmańskich, głównie pochodzenia tureckiego. Spośród nich około 12 milionów Ujgurów (przedstawicieli muzułmańskiej grupy etnicznej pochodzenia tureckiego, mieszkających na północno-zachodnim pograniczu kraju) i ponad 2 miliony Kazachów najgłośniej wyrażają niezadowolenie z promowanego przez KPCh modelu unitarnego państwa zdominowanego przez ludność Han.
Od chwili przejęcia Sinciangu – pod koniec 1949 r. – rządząca Komunistyczna Partia Chin (KPCh) poddawała lokalne mniejszości narodowe kolejnym zmiennym falom mniej lub bardziej rygorystycznej polityki ograniczającej możliwość wyrażania tożsamości narodowej i autonomicznych aspiracji. Po wielu protestach, gwałtownych starciach i atakach terrorystycznych w latach 2008-2014 państwo partyjne zaczęło w 2016 r. jeszcze bardziej zaostrzać represyjną politykę. Wówczas to Xi Jinping mianował na stanowisko sekretarza partii w Sinciangu Chen Quanguo, który zasłużył się wcześniej wzmocnieniem rządów KPCh w Tybetańskim Regionie Autonomicznym (TRA). Zaostrzenie polityki w Sinciangu odzwierciedla również konsolidację władzy KPCh pod przywództwem Xi i aspiracje do jej projekcji za granicą.
Ostatnio prowadzona polityka KPCh w Sinciangu stanowi połączenie wskrzeszonego totalitarnego zarządzania w maoistowskim stylu z najnowszymi technologiami i ogromnymi zasobami finansowymi. Zdecydowanie najbardziej jaskrawym przykładem jest internowanie nawet miliona Ujgurów, Kazachów i innych mniejszości, osadzenie ich w rozbudowywanej od 2017 r. sieci obozów reedukacji politycznej. W sposób bardzo przypominający praktyki reedukacji z czasów maoizmu więźniowie są zmuszani do wyrzeczenia się swojej religii i tożsamości etnicznej. Są jednocześnie poddawani tzw. praniu mózgu za pomocą oficjalnej propagandy.
Chociaż według oficjalnej interpretacji propagandy KPCh kampania ma na celu jedynie deradykalizację (qujiduanhua) Ujgurów w ośrodkach szkolenia zawodowego (zhiye jineng jiaoyu peixun zhongxin), to w rzeczywistości większość więźniów jest do nich kierowana nie na skutek popełnienia przestępstwa, a ze względu na zwyczajne zachowania, takie jak pokojowe praktykowanie religii lub utrzymywanie więzi z zagranicą. Raporty wewnętrzne ujawniły skalę i systematyczny charakter systemu zatrzymań. Więźniowie są często przetrzymywani w potwornych warunkach, poddawani torturom, głodzeni i pozbawieni opieki zdrowotnej.
(...)
W represjach pomagają także nowe technologie. Narzędzia te umożliwiają jawne i tajne techniki inwigilacji i profilowania, dzięki czemu cały region i jego populacja funkcjonuje jak laboratorium totalitarnych technologii cyfrowych . Rząd nakazał ponad milionowej rzeszy członków KPCh narodowości Han, aby jako nieproszeni goście żyli w ujgurskich domach w celu wzmocnienia tzw. jedności etnicznej (minzu tuanjie), dokonującej się poprzez monitorowanie i indoktrynację swoich ujgurskich „młodszych braci i sióstr”. Pojawiają się doniesienia o wymuszonych małżeństwach ujgurskich kobiet z mężczyznami Han.
klubjagiellonski.pl
