Gdy wojna rosyjsko-ukraińska wkracza w zimę, Ukraińcy mają powody do ostrożnego optymizmu co do przebiegu wojny. Po strategicznej ofensywie przeprowadzonej pod koniec sierpnia w wielu regionach, siły ukraińskie odbiły prawie cały obwód charkowski, część obwodu donieckiego i prawy brzeg obwodu chersońskiego. Kilka czynników umożliwiło ukraińskie ofensywy w Chersoniu i Charkowie, ale większość tego sukcesu wynika z wcześniejszej bitwy o Donbas. Postępy Rosji w Donbasie od kwietnia do lipca okazały się pyrrusowym zwycięstwem, taktycznym sukcesem kosztem strategicznej wizji. Rosja wydała cenną siłę roboczą i amunicję artyleryjską, podczas gdy Ukraina realizowała strategię głębokiej obrony.
Bitwa o Donbas wykrwawiła rosyjską armię w czasie, gdy brakowało jej sił zarówno do utrzymania zdobytego terytorium, jak i do kontynuowania ofensywy. Rosyjskie wojsko zrekompensowało ten deficyt dramatycznie zwiększając szybkostrzelność artyleryjską. Spowodowało to spalenie drugiego najbardziej krytycznego zasobu Rosji, amunicji artyleryjskiej. Efekt netto obu decyzji ujawnił się jesienią, kiedy Rosji brakowało ludzi do obrony Charkowa i amunicji artyleryjskiej do utrzymania linii obronnych w Chersoniu. Od tego czasu Moskwa była w stanie zrekompensować deficyt siły roboczej mobilizacją, ale niedawne walki w Bachmucie sugerują, że siły rosyjskie oszczędzają amunicję i nie strzelają już z taką szybkością, jak we wcześniejszych fazach wojny.
Najważniejszym punktem zwrotnym tej wojny był koniec marca, kiedy Kreml zdał sobie sprawę, że nie może zdobyć ani okrążyć Kijowa i osiągnąć swoich maksymalistycznych celów. Armia rosyjska nadal miała w tym momencie kilka przewag nad armią ukraińską, ale nie miała sił, aby kontynuować postęp w większości kierunków i poniosła ciężkie straty w personelu i sprzęcie. Ukraina i Rosja negocjowały, a ukraińscy urzędnicy zasygnalizowali gotowość do pewnych ustępstw; jednak obie strony nigdy nie osiągnęły porozumienia. Nie jest do końca jasne, jak bliskie były te negocjacje do ostatecznego porozumienia, ale kiedy Rosja wycofała swoje siły z północnej Ukrainy – co doprowadziło do odkrycia okrucieństw popełnionych w Buczyi inne miasta zajęte przez wojska rosyjskie – skończyły się bezpośrednie perspektywy dalszych negocjacji. Najlepszą opcją dla Rosji było zakończenie wojny w tym momencie przy jednoczesnym uzyskaniu ograniczonych ustępstw. Kiedy siły rosyjskie przestały zagrażać Kijowowi i innym miastom na północy, pozycja przetargowa Rosji i zdolność do wywierania nacisku na Ukrainę znacznie się zmniejszyły.
Po niepowodzeniu początkowej fazy rosyjskiej inwazji w lutym i marcu szef Głównego Zarządu Operacyjnego Sztabu Generalnego gen. płk Siergiej Rudskoj zapowiedział, że Rosja skupi się na zajęciu całego Donbasu. Siły rosyjskie wycofały się z obwodów kijowskiego, czernihowskiego i sumskiego i zostały przerzucone do Charkowa, Donbasu lub południowej Ukrainy.
Pojawił się jednak oczywisty problem z nową strategią Moskwy. Nawet gdyby siłom rosyjskim udało się przejąć cały region Donbasu, nie było powodu, by sądzić, że zmusi to Ukrainę do poddania się i zakończenia wojny na warunkach rosyjskich. Zamiast tego myślenie Kremla w coraz większym stopniu charakteryzowało strategiczne zwlekanie i myślenie życzeniowe. Moskwa wydawała się koncentrować na swoich minimalnych celach wojennych, nie rozumiejąc, w jaki sposób doprowadzą one do osiągnięcia długoterminowych celów strategicznych lub jak wojna może się zakończyć. Pomimo strukturalnego niedopasowania środków wojskowych do celów politycznych i braku strategii zakończenia wojny, rosyjscy przywódcy zaangażowali się w kampanię skupioną na okupacji większego terytorium Donbasu, starając się jednocześnie utrzymać wszystko inne. Takie podejście pochłaniało rosyjską siłę roboczą i amunicję w niezrównoważonym tempie,
Podczas początkowej inwazji Rosja wysłała ponad 80 procent swoich batalionowych grup taktycznych stałej gotowości, a także jednostki rosyjskiej Gwardii Narodowej (Rosgwardii) oraz rosyjskich pomocników z Ługańska i korpusu armii Donieckiej Republiki Ludowej (ich siły są zasadniczo częścią rosyjskiej siły wojskowej). Oznaczało to, że rosyjskie wojsko miało ograniczoną rezerwę (...), gdy siły inwazyjne nie były w stanie szybko osiągnąć celów Rosji. Była to operacja wysokiego ryzyka, silnie lewarowana, bez dostrzegalnego zabezpieczenia na wypadek, gdyby coś poszło źle. Dla porównania, Stany Zjednoczone zaatakowały Irak w 2003 roku z około 40 procentami swoich batalionów manewrowych, co pozostawiło im wystarczająco dużą (...) rezerwę na bardziej zrównoważoną rotację.
Kiedy rosyjskie plany zmiany reżimu nie powiodły się, rosyjskie wojsko zdecydowało się wysłać dodatkowe batalionowe grupy taktyczne z krytycznych miejsc, takich jak Kaliningrad, Abchazja, Osetia Południowa i Tadżykistan , narażając Rosję na ryzyko wybuchu kryzysu wzdłuż jej granic. To pochłonęło większość pozostałej siły czynnej. Wiele z tych batalionów rozpoczęło wojnę ze słabymi siłami, a następnie poniosło ciężkie straty od kwietnia do czerwca. W miarę jak rosyjskie wojsko wypalało oficerów i szeregowych profesjonalistów, liczba oficerów i żołnierzy, którzy odmówili walki, rosła, gdy wielu z nich odkryło, że kara będzie minimalna. Aż 20-40 proc. żołnierzy niektórych jednostek odmówiło powrotu na Ukrainę, gdy wycofały się z północnej Ukrainy z powrotem do Rosji. Problem (...) narastał w okresie wiosenno-letnim. W połączeniu z wysokim stopniem wyniszczenia, do września spowodowało to, że rosyjskie jednostki miały zaledwie 20 procent oczekiwanego poziomu obsady w Charkowie.
Wszystkie te problemy zaczęły się znacznie wcześniej. Większość grup taktycznych rosyjskich batalionów miała prawdopodobnie mniej niż 50 procent ich dozwolonej siły do maja, podczas rosyjskich prób zajęcia większej części Donbasu. Oznaczało to, że armia rosyjska stanęła przed poważnym problemem kadrowym, gdy rozpoczynała tę kampanię bez praktycznej metody generowania dodatkowych sił. Zamiast przyjąć strategię uwzględniającą te ograniczenia, Moskwa zdecydowała się rzucić swoje siły w kosztowną, wyniszczającą walkę w Donbasie bez jasnej strategii zakończenia wojny. Taktyczne sukcesy Rosji w Donbasie w maju i czerwcu doprowadziły jesienią do strategicznej porażki. Mimo tych problemów rosyjska strategia w Donbasie mogłaby się powieść bez zwiększonego wsparcia zagranicznego dla Ukrainy późną wiosną i wczesnym latem. Otrzymywano znaczne dostawy haubic i amunicji, które trwały przez całe lato i jesień. Moskwa mogła źle ocenić zaangażowanie Zachodu na Ukrainie w tej fazie, ponieważ Waszyngton i inni członkowie NATO dostarczyli przed wiosną niewiele ciężkiego sprzętu. Niemniej jednak wydaje się, że Rosja nie zmieniła swojej strategii, choć Ukraina zaczęła otrzymywać i skutecznie wykorzystywać te systemy artyleryjskie.
Rosja miała niewiele dobrych opcji, aby poprawić swoje problemy z siłą roboczą, a fragmentaryczne rozwiązania miały doprowadzić do stałej degradacji sił. W przeciwieństwie do szeregowych żołnierzy armii amerykańskiej, rosyjscy poborowi nie są szkoleni w scentralizowanych szkołach, ale w większości w swoich jednostkach. (...) Rosja zaatakowała Ukrainę ogromną większością swoich jednostek stałej gotowości, a wiele jednostek prawdopodobnie ściągnęło swoich oficerów szkoleniowych i podoficerów, aby uzupełnić braki. Oznaczało to, że rosyjska armia nie była w stanie rekrutować i szkolić nowych jednostek i nie była dobrze zaprojektowana do prowadzenia przedłużającej się wojny na dużą skalę bez mobilizacji. Podczas gdy niektórzy podejrzewali /że/ Władimir Putin może zarządzić częściową mobilizację w maju, on wydawał się być przekonany, że rosyjskie wojsko może wywalczyć sobie zwycięstwo w Donbasie bez tak drastycznych środków. Był to kolejny przypadek politycznej zwłoki, ponieważ opcje Rosji zmieniły się ze złych na gorsze.
Zamiast tego rosyjskie wojsko przyjęło cztery rodzaje środków tymczasowych, aby podtrzymać wojnę: tworzenie batalionów rezerwowych o znacznie niższym poziomie obsadzenia, tworzenie regionalnych batalionów ochotniczych, przymusowa mobilizacja ludzi w okupowanych częściach Ługańska i Doniecka oraz zwiększanie zależności od organizacji takich jak Grupa Wagnera. Aby zrekompensować słabe batalionowe grupy taktyczne, Rosja zaczęła rekrutować ochotników wiosną do służby w rosyjskich wojskach, Gwardii Narodowej i w siłach Ługańskiej i Donieckiej Republiki Ludowej. Wielu z tych ochotników walczyło wcześniej w Donbasie lub miało doświadczenie wojskowe i na ogół podpisywało krótkie, trzy- lub sześciomiesięczne kontrakty. Najbardziej wspierający ideologicznie lub zdesperowani finansowo ludzie - kontrakty były na ogół znacznie powyżej średniej pensji w wielu miastach - podpisali kontrakty na walkę, ale większość nich przeszła mniej niż tydzień szkolenia przed wysłaniem na Ukrainę.
Rosja zaczęła (...) w większym stopniu polegać na Grupie Wagnera i innych półprywatnych grupach paramilitarnych. W przeciwieństwie do rosyjskiej armii, której rekrutacja zależy od poboru, Wagner miał w całej Rosji infrastrukturę do rekrutacji ochotników oraz szkolenia ich i wyposażania do różnych zadań. Rosja zdecydowała się także na mobilizację dorosłych mężczyzn na okupowanych terenach Donbasu na początku wojny. W miarę upływu wiosny i lata siły walczące o Rosję składały się w coraz większym stopniu z ochotników, zmobilizowanych mężczyzn i prywatnych kontrahentów wojskowych. W sierpniu, kiedy Ukraina rozpoczęła ofensywę, rosyjskie linie frontu były często obsadzone przez zmobilizowane rosyjskie zastępy i jednostki Ługańskiej i Donieckiej Republiki Ludowej, jednostki Rosgwardii niewyposażone do wojny konwencjonalnej, lub słabe rosyjskie jednostki wojskowe złożone z ochotników, którzy podpisali kontrakty po rozpoczęciu wojny. To nie była siła zawodowa.
Chociaż w kwietniu rosyjska armia nadal miała szereg konwencjonalnych przewag, zrewidowane cele wojskowe Rosji pozostawiły jej dowódcom niewiele miejsca na sztukę operacyjną lub kreatywność. Zamiast tego rosyjska kampania w Donbasie często polegała na frontalnych atakach na umocnione pozycje w najbardziej ufortyfikowanej części kraju. Siły rosyjskie zrekompensowały to, opierając się mocno na swojej znaczącej przewadze artyleryjskiej. Kiedy rosyjska armia odnosiła największe sukcesy w maju i czerwcu, codziennie wystrzeliwała znacznie więcej pocisków artyleryjskich niż armia ukraińska (choć dzienna szybkostrzelność na poziomie 50-60 tys. wydaje się nierealistyczna). Pomimo tej przewagi postęp Rosji był nadal powolny i kosztowny, ponieważ wojsku brakowało sił do prowadzenia wojny manewrowej lub utrzymywania rozpędu po jakimkolwiek przełomie. Uzbrojeni żołnierze ukraińscy utrzymujący linie obronne w Donbasie wiosną i wczesnym latem odegrali kluczową rolę w przyszłych ofensywach Ukrainy. Zapewnili, że jakakolwiek rosyjska ofensywa wiązałaby się z dużymi stratami, i spowolnili natarcie Rosji, co dało krytyczny czas, gdy ukraińskie wojska szkoliły się i otrzymywały coraz bardziej wyrafinowane systemy artyleryjskie NATO i artyleryjskie systemy rakietowe o dużej mobilności (HIMARS). Jesienne sukcesy Ukrainy w Charkowie i Chersoniu wynikały zatem ze strat poniesionych przez Rosję wiosną.
Przybycie HIMARS-ów miało niemal natychmiastowy wpływ na pole bitwy. System logistyczny Rosji jest dość przestarzały i scentralizowany, co oznacza, że nadal w dużym stopniu polegał na dużych magazynach amunicji. Ukraiński HIMARS zaczął atakować te składy z wybuchowymi rezultatami. Zaczęli też atakować rosyjskie stanowiska dowodzenia i prawdopodobnie byli odpowiedzialni za ataki na kwatery główne rosyjskiej 20. Dywizji Strzelców Zmotoryzowanych i 106. Dywizji Powietrznodesantowej w lipcu. Zniszczenie tych magazynów amunicji nie powstrzymało rosyjskiej artylerii, ale znacznie zmniejszyło liczbę pocisków, które mogli wystrzelić każdego dnia. Ponadto ukraińskie zapasy zachodniej artylerii okazały się bardziej skuteczne w ostrzale kontrbateryjnym, zwłaszcza gdy Ukraina zaczęła otrzymywać precyzyjnie kierowane pociski artyleryjskie, takie jak Excalibur. Ponieważ artyleria była największą przewagą Rosji podczas bitwy o Donbas, przybycie HIMARS i zachodniej artylerii było krytyczne.
Zdolność Ukrainy do skutecznego wykorzystania HIMARS i artylerii zależała w dużej mierze od sukcesu jej obrony powietrznej, aby uniemożliwić rosyjskim siłom powietrznym atakowanie ich lub przeprowadzanie misji przechwytujących. Ciągłe wyniszczanie zmniejszyło również przewagę siły roboczej Rosji. Ukraina zmobilizowała znaczną liczbę cywilów na początku wojny, ale nie wszyscy zostali skutecznie wyszkoleni i wyposażeni. Jednak późnym latem większość rosyjskich sił zbrojnych również nie była profesjonalna ani dobrze wyszkolona. Czynniki te sprawiły, że postępy Rosji w Donbasie dramatycznie zwolniły po zajęciu Łysyczańska na początku lipca. W tym momencie stało się jasne, że Rosja nie ma wystarczającej przewagi artylerii ani sił manewrowych, aby osiągnąć znaczące sukcesy. Kreml osiągnął kolejny punkt zwrotny.
Moskwa zdecydowała się w lipcu i sierpniu wzmocnić swoją pozycję na prawym brzegu Chersonia elitarnymi jednostkami Sił Powietrznodesantowych oraz jednostkami Wschodniego Okręgu Wojskowego stacjonującymi wzdłuż frontu Izyum w oczekiwaniu na spodziewaną ofensywę ukraińską. Przenosząc te siły do Chersonia, Rosja milcząco przyznała, że nie będzie już w stanie znacznie posunąć się naprzód w Donbasie. Decyzja naraziła również siły rosyjskie broniące się w Charkowie i Zaporożu na większe ryzyko, ponieważ miały one mniej rezerw na wypadek ukraińskiej ofensywy. Pod koniec sierpnia Rosja zaczęła również rozmieszczać swój 3. Korpus Armii, który był nowym typem jednostki ochotniczej. W przeciwieństwie do poprzednich ochotników, którzy przeszli minimalne szkolenie i często służyli jako zastępcy bojowi, 3. Korpus Armii składał się z regionalnych batalionów ochotniczych wspieranych przez samorządy, które przed rozmieszczeniem spędzały miesiąc na poligonach Mulino i Totskoye w Niżnym Nowogrodzie i Orenburgu. 3 Korpus Armii otrzymał także nowoczesne czołgi BMP-3, T-80BVM i T-90M oraz inny sprzęt. Ale nie udało mu się osiągnąć swoich celów personalnych i nie było jasnego planu zebrania dodatkowych sił ochotniczych po tym, jak został rozmieszczony na Ukrainie. Po raz kolejny Rosja opracowała krótkoterminowy plan bez długoterminowej wizji zwycięstwa. Rozlokowano 3 Korpus Armiina Ukrainę pod koniec sierpnia, ale nie był w stanie powstrzymać ukraińskich ofensyw. Putin nadal odmawiał ogłoszenia powszechnej mobilizacji.
Zakres problemów kadrowych Rosji stał się jasny po udanej ofensywie Ukrainy w Charkowie. Przechwycone dokumenty i kanały rosyjskiego Telegramu wskazywały, że wiele rosyjskich jednostek wojskowych utrzymujących linie frontu było znacznie osłabionych – w tym dwie jednostki miały mniej niż 25 procent ich dopuszczalnej siły – i utraciły krytyczne wyposażenie, takie jak radary przeciwbateryjne, które nie zostały zastąpione. W szczególności kanały rosyjskiego Telegramu podkreślały brak żołnierzy piechoty. Rosyjski korespondent wojskowy Aleksander Kots powiedział, że wiedział o rosyjskich brygadach składających się tylko z sześćdziesięciu żołnierzy piechoty. (...) Ponadto Ukraina schwytała pewną liczbę żołnierzy różnych specjalności pełniących funkcje bojowe, na przykład marynarza, który twierdził, że służył w bazie amunicji marynarki wojennej, zanim został przydzielony jako członek załogi czołgu po zaledwie minimalnym przeszkoleniu, a także żołnierzy Strategicznych Sił Rakietowych Rosji. W innym przypadku w obwodzie mikołajowskim siły ukraińskie schwytały rosyjskiego spadochroniarza, który służył w czołgu z członkiem Wagnera i zmobilizowanym mężczyzną z obwodu ługańskiego. Zdarzały się też przypadki członków orkiestr wojskowych którzy zostali wysłani i zabici podczas walk już w marcu. Te anegdoty były podobne do tego, jak rosyjskie wojsko zostało zmuszone do przyciągnięcia wszystkich dostępnych żołnierzy, niezależnie od ich specjalizacji, do obsadzania fragmentarycznych jednostek do walki podczas wojen w Czeczenii. Aby podtrzymać powtarzające się ataki na Bachmut, Wagner zaczął rekrutować więźniów i wysyłał ich (...) na linię frontu pod koniec lata.
Rosja po prostu nie miała wystarczających sił do utrzymania ekspansywnego frontu na Ukrainie. Rosyjskie jednostki w Charkowie przekonały się w lipcu, że Ukraina przeprowadzi ofensywę w regionie, a intensywność walk w lipcu i sierpniu wzrosła, co zaczęło coraz bardziej odbijać się na siłach rosyjskich. Odzyskane listy wykazały również, że wielu rosyjskich żołnierzy stacjonujących w Charkowie poprosiło o urlop na tydzień przed ofensywą ukraińską. Rzeczywiście, kilka kanałów rosyjskiego Telegramu prowadzonych przez rosyjskich bojowników lub korespondentów osadzonych w siłach rosyjskich ostrzegało przez większą część sierpnia o ukraińskim gromadzeniu sił w Charkowie, a wiele kanałów ostrzegało przed koncetracją w pobliżu Bałaklii na tydzień przed ofensywą, gdzie nastąpił przełom Ukrainy. Wiele wskazywało na to, że Ukraina zamierza przeprowadzić ofensywę, a siły rosyjskie w Charkowie są bezbronne. Niemniej jednak wydaje się, że rosyjskie wojsko podjęło jedynie minimalne kroki, jeśli w ogóle, w celu przygotowania. Najprawdopodobniej rosyjskie kierownictwo polityczne odmówiło zgody na odwrót, ale wojsko po prostu nie dysponowało siłami ani sprzętem do wzmocnienia regionu.
Charkowska operacja ukraińska była dobrze zaplanowaną i przeprowadzoną operacją połączonych sił zbrojnych, ale znacznie skorzystała na tym, że siły rosyjskie po prostu nie były w stanie obronić tego regionu. Krótko mówiąc, połączony manewr zbrojeń był możliwy ze względu na wysoki poziom wyczerpania, jakiego doznały siły rosyjskie w okresie poprzedzającym ofensywę oraz brak spójności między pozostałymi jednostkami. Siły ukraińskie zinfiltrowały linie rosyjskie i dokonały przełomu w słabym punkcie rosyjskich linii, który podobno był utrzymywany przez zmobilizowane siły Ługańskiej Republiki Ludowej z Rosgwardią SOBR i OMON - z grubsza analogiczne do policyjnego SWAT i policji prewencji - na drugim szczeblu. Rosyjskie źródła, w tym Igor Girkin twierdził, że siłom LNR brakuje wystarczającej ilości ciężkiego uzbrojenia, a żołnierze SOBR nie wiedzą, jak prawidłowo używać ciężkiego uzbrojenia, takiego jak granatniki automatyczne, przeciwpancerne pociski kierowane i działa bezodrzutowe, i prowadzili jedynie minimalną koordynację z jednostką artylerii w strefie. Oprócz słabo wyposażonych sił utrzymujących linie frontu, Rosji brakowało wystarczającej rezerwy w Charkowie, aby powstrzymać ukraińskie przełomy. Rosyjskie kanały podały, że Ukraina skutecznie wykorzystała artylerię i HIMARS przed ofensywą i przeprowadziła szybki atak zarówno czołgami ciężkimi i piechotą zmechanizowaną, a także lekkimi siłami rozpoznawczymi, powietrznodesantowymi i operacji specjalnych, które stworzyły chaos za liniami Rosji. Ukraina przesunęła również do przodu naziemną obronę powietrzną, co uniemożliwiło rosyjskim siłom powietrznym zatrzymanie natarcia. Siły ukraińskie szybko posunęły się do Kupiańska, a następnie do Izyum, zmuszając siły rosyjskie do wycofania się z obu miast i większości obwodu charkowskiego.
Z kolei Ukrainie zajęło ponad dwa miesiące odbicie całego prawego brzegu Chersoniu po rozpoczęciu ofensywy. Siły ukraińskie wykorzystywały (...) w Chersoniu połączone typy uzbrojenia, siły pancerne, siły operacji specjalnych, HIMARS-y, artylerię, a także bezzałogowe samoloty bojowe TB2, ale przełomu nie udało im się dokonać aż do października. Siły rosyjskie nadal były w stanie zapobiec przełomowi, który doprowadziłby do upadku rosyjskich linii na prawym brzegu. Największą różnicą w obu kampaniach była jakość i gęstość broniących się sił rosyjskich. Według rosyjskich kanałów siły w Charkowie były słabe i słabo wyszkolone - siły Rosyjskiego Zachodniego Okręgu Wojskowego wypadły najgorzej w tej wojnie - podczas gdy rosyjskie siły powietrzno-desantowe w Chersoniu były bardziej zdolne i lepiej dowodzone. Rosja zbudowała w Chersoniu warstwową obronę, a teren był bardziej otwarty, co ułatwiło lokalizowanie sił atakujących za pomocą bezzałogowych statków powietrznych i atakowanie ich artylerią. Ponadto wydawało się, że Rosja częściej używała swoich ograniczonych zapasów amunicji precyzyjnie kierowanej w Chersoniu niż gdzie indziej na froncie. Obejmowało to rosyjską amunicję krążącą KUB i Lancet, która jest częściej używana przez rosyjskie Siły Operacji Specjalnych lub Siły Powietrzne; irańska amunicja Shahed 136/131 (Geran-2); pociski LMUR dalekiego zasięgu wystrzeliwane z śmigłowców szturmowych Mi-28MN, które często były wykorzystywane do ataków na ukraińskie przeprawy rzeczne; oraz naprowadzane laserowo pociski artyleryjskie Krasnopol. Poza irańskimi bezzałogowymi statkami powietrznymi Rosja przetestowała wszystkie te rodzaje amunicji w Syrii i wiele z nich wydaje się stosunkowo skutecznych. Jednak Rosja nie posiadała ich w ilościach wystarczających do wojny na tak dużą skalę, w tym wystarczającej liczby bezzałogowych statków powietrznych Orlan-30, które mogą ogłuszać cele pociskami Krasnopol.
Po sukcesie Ukrainy w Charkowie Putin podobno odrzucił prośby swoich generałów o wycofanie się z prawego brzegu Dniepru. Przystał jednak na ich prośbę o rozpoczęcie powszechnej mobilizacji, a pierwsi zmobilizowani żołnierze mieli zostać wysłani na Ukrainę niecały tydzień później. Priorytetem było powstrzymanie postępów Ukrainy w Łymanie i na froncie Kreminna-Swatowe w obwodzie ługańskim, więc Rosja rozmieściła zmobilizowanych żołnierzy z minimalnym przeszkoleniem, a kanały rosyjskiego Telegramu podzieliły się wieloma anegdotami o kosztownych błędach popełnionych przez te niewyszkolone jednostki. W Chersoniu Ukraina nadal atakowała siły rosyjskie, atakując mosty na rzece Dniepr i promy, które zaopatrywały siły rosyjskie.
Rosja prawdopodobnie mogłaby dłużej utrzymywać swoje siły na prawym brzegu Dniepru, ale jednostki te nadal walczyłyby na niekorzyść. Podczas gdy najlepsze rosyjskie wojska utknęły w Chersoniu, siły ukraińskie będą nadal posuwać się gdzie indziej. Ponadto odpowiednie wyszkolenie i wyposażenie zmobilizowanych żołnierzy wymagałoby czasu, w przeciwieństwie do tych, których szybko rzucono do walki. Dniepr był oczywistą naturalną barierą, która mogła pomóc Rosji wykorzystać jej ograniczone siły do utrzymania linii frontu na Ukrainie. Gdyby Rosja wycofała się przez Dniepr w lipcu lub sierpniu i użyła rzeki jako bariery, prawdopodobnie utrzymałaby Charków lub przynajmniej uczyniła z niego bardziej kosztowną ofensywę.
Niemniej jednak Ukraina nadal miała przewagę w precyzyjnym strzelaniu z HIMARS-ów, Excalibur-ów i innych precyzyjnie kierowanych pocisków artyleryjskich. Przykład Chersonia ujawnia, że ogólny efekt HIMARS może być przesadzony, a jego wpływ ustabilizował się po pierwszych dwóch miesiącach użytkowania na polu bitwy. Siły rosyjskie były w stanie wytrzymać ostrzał artyleryjski i ostatecznie wycofać się z Chersonia z większością swojego sprzętu, pomimo zagrożenia ze strony ukraińskich ostrzałów precyzyjnych. Adaptacje do HIMARS obejmowały przemieszczenie węzłów logistycznych poza zasięg, wzmocnienie stanowisk dowodzenia i wprowadzenie wabików, aby utrudnić celowanie. Siły rosyjskie w Chersoniu utrzymywały pozycje po drugiej stronie rzeki, w zależności od logistyki promów i przejścia przez tamę. Jednak walki toczyły się w zaciekłym tempie, z wysokimi wskaźnikami wyniszczenia po obu stronach.
Wydaje się, że Rosja przeprowadziła kompetentne wycofanie się bez ponoszenia ciężkich strat, co jest prawdopodobnie odzwierciedleniem poprawy dowodzenia i kontroli po mianowaniu generała armii Siergieja Surowikina dowódca sił rosyjskich na Ukrainie. Od tego czasu Surowikin użył tych sił do wzmocnienia walk w Bakhmut i Svatove. Obecna strategia Rosji wydaje się koncentrować na kupowaniu czasu na zebranie większych sił złożonych ze zmobilizowanych żołnierzy, lepiej wyszkolonych i wyposażonych niż ci, którzy już zostali rozmieszczeni. Rosja rozpoczęła również na początku października strategiczną kampanię bombardowań pociskami manewrującymi i irańską amunicją krążącą /raczej dronami - red./ na ukraińskie cele infrastrukturalne - głównie elektrownie i wodociągi - w pozornej nadziei na zakłócenie gospodarki Ukrainy, podkopanie morale ludności i podniesienie kosztów wojny dla Kijowa i jego zachodnich zwolenników. Jest to asymetryczna odpowiedź na przewagę Ukrainy na polu walki, której rosyjskie wojsko stara się dorównać. (...)
Wyniki w Charkowie i Chersoniu dają nieco sprzeczny obraz perspektyw Ukrainy na szybkie wyzwolenie większej części terytorium. Chociaż Ukraina może przenieść siły z Chersonia, aby wzmocnić inne części frontu, jest mało prawdopodobne, aby rosyjska obrona była tak słaba jak we wrześniu w Charkowie. Rosyjska armia będzie teraz miała znacznie wyższy stosunek gęstości sił do terenu i będzie mogła oszczędzać amunicję, jeśli będzie realizować głównie strategię obronną. Ponadto siły rosyjskie w innych miejscach nie napotykają takich samych ograniczeń, jak na prawym brzegu w Chersonia z dużą rzeką za nimi w zasięgu ukraińskich HIMARS-ów. Siły rosyjskie, w tym Wagner, od czasu ofensywy w Charkowie budują dodatkowe linie obronne. Sugeruje to, że dalsze ofensywy Ukrainy będą trudniejsze,
Ukraina wciąż jednak ma wiele zalet. Zima prawdopodobnie przyniesie większe problemy Rosji niż Ukrainie, ponieważ przepaść między jednostkami o lepszej dyscyplinie i morale zwiększa się, gdy pogoda jest zła. Siły walczące dla Rosji są coraz bardziej mimowolne – składają się ze zmobilizowanych mężczyzn z Rosji lub Ukrainy, krótkoterminowych ochotników, którzy są zmuszeni do kontynuowania służby, więźniów walczących dla Wagnera i żołnierzy, którzy wcześniej odmówili walki, a teraz są do niej zmuszani groźbą sankcji karnych – w porównaniu z lepiej zmotywowaną armią Ukrainy. Ukraińscy żołnierze mają również jaśniejsze cele strategiczne niż ich rosyjscy odpowiednicy, a dowództwo armii ukraińskiej udowodniło, że jest kompetentne i stawia dobro żołnierzy bardziej niż rosyjskie. Wszystkie te czynniki to atuty, które Ukraina może wykorzystać.
Ukraińskie siły specjalne prawdopodobnie odegrają kluczową rolę w miesiącach zimowych, ponieważ Rosja ma do obrony duże wybrzeże na południu, a Ukraina prawdopodobnie podejmie dalsze próby operacji ofensywnych w nadchodzących miesiącach, gdy ziemia zamarznie. Dopóki Ukraina będzie otrzymywać wystarczającą ilość amunicji, zwłaszcza do artylerii, oraz części zamiennych, ma duże szanse na odzyskanie terytorium. To powiedziawszy, konflikt może stać się bardziej wyczerpujący, widząc przyrostowe zyski zamiast przełomowych operacji. Pytanie brzmi, czy te przewagi okażą się wystarczające dla sił ukraińskich do odzyskania terytorium od umocnionych wojsk rosyjskich na wielowarstwowych pozycjach obronnych.
Pomimo licznych przykładów złych warunków, minimalnego wyszkolenia, opóźnień w płatnościach, wadliwego sprzętu, niekompetentnego dowództwa i innych problemów (w tym masowa strzelanina na poligonie), zmobilizowani żołnierze dostarczają Rosji więcej siły roboczej. Umożliwiły one rosyjskiej armii ustabilizowanie wrażliwych linii i wycofanie się z Chersonia. Słabo wyszkoleni żołnierze mają minimalną wartość w operacjach ofensywnych, jak sugerują ataki rosyjskiej piechoty na Bakhmut, ale łatwiej jest wyszkolić kogoś do obsadzenia pozycji obronnej. Nawet elitarne jednostki, takie jak 331 Pułk Powietrznodesantowy Rosyjskich Sił Powietrznych i 155. Brygada Piechoty Marynarki Wojennej przyjmują zmobilizowanych żołnierzy jako zastępstwo bojowe. Jest to znacząca słabość Rosji, ale jak dotąd zmobilizowani żołnierze wydają się być bardziej atutem niż obciążeniem, choć niewątpliwie istnieją rozbieżności. Zakres, w jakim Rosja może stworzyć półskuteczne zmobilizowane jednostki lub skutecznie zintegrować zmobilizowanych żołnierzy w istniejących jednostkach, będzie ważnym czynnikiem wpływającym na to, jak skutecznie Rosja będzie w stanie prowadzić tę wojnę, szczególnie zimą. Jeśli Rosji nie uda się odpowiednio wyszkolić, poprowadzić i zintegrować zmobilizowanych żołnierzy, Ukraina może znaleźć szansę na kolejny przełom, gdy poprawią się warunki pogodowe i gruntowe.
Kolejnym kluczowym czynnikiem dla Rosji i Ukrainy jest wsparcie zagraniczne, zwłaszcza w zakresie amunicji artyleryjskiej. Potencjalne umowy na amunicję artyleryjską z Korei Północnej i bezzałogowe statki powietrzne lub ewentualnie pociski ziemia-ziemia z Iranu, wpłynęłyby na to, jak długo Rosja może kontynuować tę wojnę. Wysiłek wojenny Ukrainy zależy również w dużej mierze od zewnętrznego wsparcia materialnego, które jest ograniczone zarówno dostępnością, jak i ograniczeniami politycznymi. Dostępność amunicji może być najważniejszym czynnikiem decydującym o przebiegu wojny w 2023 roku, a to zależeć będzie od zagranicznych zapasów i produkcji. W obecnej sytuacji rosyjskie wojsko będzie miało trudności z przywróceniem potencjału ofensywnego, ale może przeciągnąć upartą obronę. Ukraina wydaje się uprzywilejowana w dłuższej perspektywie, ale im dłużej trwa wojna, tym większa niepewność, a przewaga nie jest predyktorem wyników.
fpri.org
